بارداری از جمله معدود شرایطی است که وقتی برای یک خانم پیش می‌آید تقریباً تمامی زمینه‌های زندگی او را برای مدت ۹ ماه تحت تأثیر قرار می‌دهد.
یک خانم باردار خواسته یا ناخواسته از برخی شرایط عادی و روزمره اجتناب می‌کند و بالعکس شرایطی را برای حفظ سلامت جنین خود مراعات می کند که شاید در حالت عادی به آنها بی‌توجه باشد.
توجه به این نکته ضروری است که بارداری بیماری نیست اما با یک خانم باردار به واسطه شرایط خاص فیزیولوژیک بارداری به شکل یک بیمار رفتار می‌شود. بنابراین مثل یک بیمار پای بایدها و نبایدهایی وسط می‌آید که تا قبل از بارداری از آنها خبری نبود و مراقبت‌های دندانپزشکی از آن جمله‌اند.
کسی در مورد لزوم درمان‌های دندانپزشکی برای تمام اقشار و گروه‌ها در جامعه کوچک‌ترین شکی ندارد اما در مورد خانم‌های باردار قضیه کمی متفاوت است.
داستان‌های ترسناکی از تأثیر منفی درمان‌های دندانپزشکی روی جنین در جامعه رواج دارد و شاید به واسطه همین قصه‌ها بسیاری از خانم‌های باردار در دوران بارداری از مراجعه به دندانپزشک هراسانند. شاید خیلی هم نتوان به آنها خرده گرفت؛ درمان‌های دندانپزشکی اصولا استرس‌زا و لوازم مورد استفاده در آن کمابیش ترسناک هستند.
از سوی دیگر درد و بی‌حسی با آن سرنگ خوفناک هم وجود دارد. به داروهای بی‌حسی و سایر مواد مورد استفاده در دندانپزشکی هم با شک و تردید نگریسته می‌شود که مبادا برای جنین مضر باشند. اما از همه مهم‌تر رادیوگرافی و اشعه‌ای است که همه از اثرات وحشتناک آن سخن می‌گویند. مطالبی که در بالا آمد اصلی‌ترین موارد نگرانی است که خانم‌های باردار در مطب دندانپزشکی عنوان می‌کنند اما باید گفت عمده آنها بی‌پایه و اساس است.
برای روشن شدن موضوع توضیح برخی مسائل علمی ضروری به‌نظر می‌رسد. دوره بارداری به ۳ دوره سه ماهه تقسیم می‌شود که ۳ ماهه نخست حیاتی‌ترین و مهم‌ترین آنها محسوب می‌شود. در این سه ماهه مخصوصا ماه نخست بارداری اندام‌زایی جنین آغاز می‌شود و وجود برخی عوامل مضر که به آنها «تراتوژن» می‌گویند ممکن است باعث بروز اختلالات جدی در جنین شود؛ اختلالاتی که به شکل انواع و اقسام بیماری‌ها و سندرم‌های مادرزادی بروز می‌کند که حاصل آن نوزادی معلول، عقب‌مانده و یا حتی مرده است.
این عوامل تراتوژن شامل بسیاری از داروها، برخی بیماری‌ها نظیر سرخجه و موادی نظیر سیگار، الکل و مواد مخدر هستند. پس دوری گزیدن مادر از این عوامل که حتماً توسط پزشک تبیین می‌شود ضروری است.
سه ماهه سوم نیز از جهت خطر زایمان زودرس قابل اهمیت است. در این بین سه ماهه دوم بی‌خطرترین دوره بارداری به حساب می‌آید. باید گفت درمان‌های دندانپزشکی و داروهای مورد استفاده در آن به‌جز چند داروی خاص تقریباً هیچ منع تجویزی در دوران بارداری ندارند و خانم‌های باردار می‌توانند بدون مشکل تحت درمان قرار گیرند.
اما در مورد رادیوگرافی‌های درمانی ذکر چند نکته ضروری است؛ نخست این‌که بر طبق محاسبات صورت گرفته میزان اشعه لازم برای تهیه رادیوگرافی از تمام دندان‌ها بسیار بسیار کمتر از مقدار اشعه‌ای است که ممکن است به جنین آسیب وارد کند که دور بودن محل تابش اشعه از رحم هم باعث کاهش اشعه جذب شده می‌شود.
اما در عین حال قانونی در علم رادیولوژی وجود دارد که به موجب آن تابش اشعه به بیمار باید تا حد امکان محدود و فقط در موارد ضروری صورت گیرد. یعنی دندانپزشک با انجام یک معاینه بالینی دقیق می‌تواند تعداد رادیوگرافی‌های مورد نیاز را به حداقل ممکن کاهش دهد.
در عین حال استفاده از پیش‌بندهای سربی که سایر نواحی بدن را از معرض اشعه دور نگه می‌دارد نگرانی در مورد خطرات جذب اشعه را از بین میبرد اما به هر حال قاعده بر این است که تا حد امکان از تهیه رادیوگرافی از خانم‌های باردار اجتناب شود که دلیل آن بیشتر ایجاد یک اطمینان روانی در بیمار است.
پرشین پرشیا در همین رابطه می نویسد: اگر شما هم باردارید یا قصد باردار شدن دارید، خواندن این ۵ نکته را درباره مراقبت از دندان ها در دوران بارداری به تان توصیه می کنیم:
۱) لثه تان حساس و متورم می شود
به دلیل تغییرات هورمونی در دوران بارداری لثه حساس می شود و ممکن است برجستگی و تورمی در قسمتی از بافت لثه از ماه سوم بارداری به بعد ایجاد شود و روی بعضی از دندان ها را بپوشاند که به آن تومور بارداری می گویند. حساسیت لثه و تومور بارداری ممکن است موجب شود خانم باردار به خوبی از مسواک یا نخ دندان استفاده نکند. در نتیجه پلاک میکروبی که عامل پوسیدگی است مدت زیادی روی سطح دندان ها باقی می ماند.
۲) بیماری صبحگاهی به سراغ تان می آید
در ۳ ماهه اول بارداری ممکن است صبح ها نوعی حالت کسالت، تهوع و استفراغ وجود داشته باشد که به آن «بیماری صبحگاهی» می گویند. این حالت در اثر استشمام بوی بعضی مواد یا غذاها تشدید می شود. استفراغ مکرر موجب می شود سطح دندان به طور متناوب در معرض اسید معده قرار گیرد. ضمنا خانم باردار ممکن است نوعی عادت غیرطبیعی داشته باشد که عامه مردم به آن «ویار» می گویند؛ به این ترتیب که از مواد ترش یا شیرین به طور مکرر و زیاد استفاده کند. این مواد می تواند موجب پوسیدگی دندان ها شود.
۳) ظرفیت معده تان کم می شود
در دوران بارداری، به خصوص در ماه های آخر، ظرفیت معده کاهش می یابد. خانم باردار به مقادیر کمتر ولی در دفعات بیشتری غذا می خورد و کمتر هم مسواک می زند. بنابراین امکان تشکیل پلاک میکروبی که عامل پوسیدگی است، افزایش می یابد.
۴) پوسیدگی در کمین دندان های شماست
بهتر است در همان ماه های اول بارداری برای معاینه دندان ها به دندانپزشک مراجعه کنید تا دندانپزشک روش های بهداشتی لازم برای پیشگیری از پوسیدگی و بیماری لثه را به شما آموزش دهد. بعد از هر بار مصرف مواد غذایی، به خصوص مواد قندی، دندان هایتان را مسواک کنید. بعد از هر بار استفراغ دندان ها را مسواک کنید و یا حداقل دهان را به طور کامل با آب بشویید.
۵) زمان مناسب برای درمان دندانپزشکی زنان باردار
به طور کلی دوران بارداری را که تقریباً ۹ ماه است به ۳ دوره ۳ ماهه تقسیم می کنند که به نام های ۳ ماهه اول، دوم و سوم موسوم است. زمان های مناسب مراجعه به دندانپزشک شامل دو بار در ۳ ماهه اول، حداقل یک بار در ۳ ماهه دوم و یک بار در ۳ ماهه سوم است.
